Schaamte en Schuld

“Waarom schreef je naar alle teamleden over je plannen, en niet alleen aan mij, zodat ik het vervolgens met de anderen kon bespreken?” De vraag van de teamleider overviel me eerlijk gezegd een beetje. Ik had het team gespreven over de dagen dat ik bij hen op bezoek wilde komen, omdat ik wilde weten of het gelegen kwam. Maar voor deze Aziatische teamleider was mijn mail naar alle teamleden een teken dat ik zijn leiderschappositie niet bevestigde. Tja, wie zou daar aan denken! Ik niet dus, terwijl ik toch al heel wat jaren met Aziaten werk.
Dit recente voorval heeft ons er weer eens bij bepaald dat wij westerlingen heel anders aankijken tegen leiderschap en posities van gezag en verantwoordelijkheid. Daarom kwam het heel goed uit dat we vorige week een trainingsweek hadden. Als gastspreker kwam de Zwitserse arts en theoloog Dr. Hannes Wiher spreken over “Schaamte en Schuld”. Als wij het hebben over het begrip zonde, denken we vooral aan schuld (tegenover God, en tegenover andere mensen). Maar de Bijbel heeft het ook over de schaamte die de zonde brengt. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat Adam en Eva zich voor God schaamden, en hun naaktheid probeerden te bedekken, toen God tot hen naderde. En Paulus schrijft aan de Romeinen over hun vroegere zonden, “waarover gij u nu schaamt” (6:21). Dit aspect is ook nog heel sterk aanwezig in Afrikaanse en Aziatische culturen. Daarom is het belangrijk om in onze verkonding niet alleen te spreken over Jezus die onze schuld vergeeft, maar ook over het feit dat hij onze schaamte wegneemt, en de relatie met God herstelt.
Ook op andere gebieden is het belangrijk of een cultuur een schuld- of een schaamte-besef heeft. Daarvoor komen we weer terug op het voorbeeld in de inleiding, namelijk bij het verwachtingspatroon van een leider. In een westerse (schuld-)cultuur leggen we grotere nadruk het gedrag van het individu (het groepslid), en zien we erop toe dat mensen zich houden aan de regels. In een oosterse (schaamte-)cultuur, is de leider veel belangrijker, en ligt de nadruk op het bewaren van de onderlinge harmonie. Daar is het belangrijk dat de groepsleider geen gezichtsverlies leidt, maar respect ontvangt. Wat in mijn ogen een efficiënte aanpak was, nl. het communiceren met ieder teamlid, kwam over als gebrek aan respect bij onze Aziatische collega. En zo leren we steeds weer nieuwe lessen in het omgaan met mensen van andere culturen. Gelukkig dat de Bijbel beide aspecten naar voren laat komen, en we zo toch één kunnen zijn in Christus.